"نوجواني بدون دخانيات"

   روز جهاني بدون دخانيات  هر سال در 31 مي مصادف با 11 خرداد برگزار مي شود. در سال 1987 كشورهاي عضو سازمان بهداشت جهاني با تعيين يك روز با عنوان روز جهاني بدون دخانيات؛ توجه همگان را به مضرات و خطرات استفاده از دخانيات جلب نموده و بررسي راهكارهاي جلوگيري از مرگ و مير ناشي از آن مي پردازند. 

   دود سيگار بيش از 40 نوع ترکيب سرطان زا دارد و نيکوتين موجود در دود سيگار و تنباکو به سرعت جذب جريان خون مي شود و ظرف 3 ثانيه به مغز مي رسد و روي سلولهاي عصبي آن اثر مي گذارد. اين در حالي است که جمعيت افراد سيگاري همچنان رو به فزوني بوده و از سوي ديگر سن مصرف مواد دخاني نيز در حال کاهش است.

   استفاده از مواد دخاني مهم ترين عامل مرگ و ميرهاي قابل پيشگيري محسوب مي شود و از هيمن رو، خطر بروز سرطان در سيگاري ها بيش از ديگران است و اين افراد حداقل 15 سال زودتر از افراد غير سيگاري به سنين در معرض خطر سرطان مي رسند. ضمن اينکه خطر بيماري قلبي و سرطان ريه در افراد غير سيگاري که در خانه در معرض دود سيگار اطرافيان خود هستند، 25 درصد بيشتر از ديگران است.

   از سوي ديگر، بررسي ها نشان مي دهد که 50 درصد سرطان هاي مثانه در مردان و بيش از 30 درصد سرطان هاي مثانه در زنان با استعمال دخانيات ارتباط دارد و سرطان کليه نيز در افراد سيگاري شايع تر است و نکته مهم تر در مورد مضرات سيگار، اينکه خطر پيدايش سرطان سينه در زنان سيگاري و حتي در زناني که در معرض دود سيگار اطرافيان هستند (در مکانهاي سربسته)، بيش از ساير زنان است.

• سيگار به عنوان تنها ماده اعتيادآوري است که به طور قانوني در دسترس همگان قرار دارد. در دسترس بودن و قيمت ارزان سيگار يکي از مهم ترين فاکتورهايي مي داند که باعث تسهيل در مصرف سيگار مي شود. اکنون بيش از 10ميليون نفر در کشور بين 15 تا 64 سال مصرف کننده مواد دخاني از جمله سيگار هستند. تعداد مردان سيگاري بيش از زنان سيگاري است. از اين تعداد حدود سه درصد نوجوانان 13تا 15سال سيگار مي کشند. حدود 8/7درصد نوجوانان 13تا 15سال نيز مستعد سيگاري شدن هستند. گرايش به سمت مصرف مواد دخاني در سنين 13 تا 25 سالگي اعلام شده است.

• در سالهاي اخير گرايش زنان به مصرف دخانيات افزايش يافته است. طي 4 سال اخير يعني از سالهاي 86 درصد افراد سيگاري از 2 درصد به 3 درصد در جهان افزايش پيدا کرده است. ميزان افزايش مصرف مواد دخاني ديگر از جمله قليان طي اين مدت از 12 درصد به 26 درصد رسيده است. هر وعده مصرف قليان معادل استعمال 100 نخ سيگار است. نه تنها قليان، منواکسيد کربن بيشتري نسبت به سيگار دارد بلکه موجب انتقال بيماريهاي عفوني بيشتري به علت استفاده مشترک شده و از سوي ديگر در اين ماده دخاني از نازل ترين انواع توتون و تنباکو استفاده مي شود.

• متوسط ميزان مصرف سيگار در ايران را روزانه 16 نخ است. از اين ميان مردان روزانه 5/16 نخ سيگار و زنان در طي اين مـدت 11 نـخ سيگـار استعمـال مي کننـد. سالانـه يـک ميليارد و 740 ميليون تومان در کشور بر اثر استعمال دخانيات دود مي شود.

• سازمان ملل متحد، در گزارشي اعلام کرده در صورت ادامه روند کنوني مصرف سيگار، تعداد قربانيان سيگار تا پايان قرن به يک ميليارد نفر مي رسد. در قرن حاضر تا کنون 500 ميليون نفر در اثر مصرف دخانيات جان باخته اند و چنانچه اين روند مهار نشود تا پايان قرن 500 ميليون نفر ديگر نيز به اين آمار اضافه خواهند شد.

• يک ميليارد و 30 ميليون سيگاري در دنيا زندگي مي کنند. 84 درصد اين افراد در کشورهاي در حال توسعه زندگي مي کنند و مصرف دخانيات در اين کشورها ساليانه 3/4 درصد افزايش داشته است. همچنين پنج ميليون نفر در دنيا بر اثر بيماريهاي ناشي از مصرف دخانيات جان خود را از دست مي دهند که اين ميزان در ايران 50 هزار نفر است.

• کلينيک هاي ترک دخانيات: 

   با عنايت به اينکه از يک سوء جهت ارتقاي آگاهي افراد و نيز آموزشي که منجر به تغيير رفتار گردد و از سوي ديگر به دليل تعداد زياد افراد سيگاري و نياز به ارائه خدمات آمــوزشي مشاوره اي به افراد سيگاري و کمک به آنها در ترک اين عادت ناپسند، لزوم تشکيل کلينيک هاي مشاوره ترک سيگار بيش از پيش احساس مي شد. کلينيک هاي ترک دخانيات از حدود 40 سال پيش در آمريکا و کشورهاي اروپايي با روش هاي علمي شروع به کار نمود. در ايران نخستيـن کلينيـک تـرک دخانيات در سال 1377 با همکاري معاونت پژوهشي وزارت متبوع، مرکز تحقيقات سل و بيماري هاي ريوي و شهرداري تهران تاسيس شد. در حال حاضر 140مرکز ترک دخانيات در کشور وجود دارد.

• جنبه هاي اجتماعي مصرف دخانيات:

   1- صدمه به افراد غير سيگاري: از آنجا که اثرات بيماري زايي دود سيگار مستقيما به مقدار دود استنشاق شده مي باشد.

   2- بيماري: مصرف دخانيات زمينه را براي بروز و گسترش برخي از بيماريها منجمله بيماريهاي تنفسي، قلبي عروقي، گوارشي و ... آماده مي کند.

   3- اعتياد: سيگار ريشه اعتياد به ديگر مواد افيوني و مخدر است.

   4- تحميـل هزينـه ضـروري بـه اقتصـاد خانـواده: اين امر بخصوص در خانواده هاي کم درآمد بسيار حايز اهميت است و سبب فقر، سوء تغذيه، بي سوادي فرزندان و از هم پاشيدگي خانواده مي گردد.

   5- تاثير در روابط اجتماعي: مصرف دخانيات به ويژه توسط والدين، معلمان، صاحبان مشاغل مهم اجتماعي، بهداشتي و درماني بد آموزي شديدي بويژه براي کودکان و نوجوانــــان داشته و موجب تشويق آنها به مصرف دخانيات مي شود.

• آثار تحميلي استعمال دخانيات: بيشتر موثر بر اطرافيان فرد سيگاري بوده که ناشي از دود سيگار است و چون اين دود از فيلتر عبور نمي کند، شامل مواد شيميايي با غلظت بالاتري از جريان دود اصلي است و آثار سوء متعددي را در سنين مختلف همراه دارد.

   الف) کودکان: بچه هاي والدين سيگاري عفونت هاي ريوي، گوش مياني و علايم آسمي بيشتري دارند که در اثر استعمال دخانيات ايجاد و يا تشديد مي شود. اين بچه ها به احتمال بيشتري دچار خس خس سينه و سرفه شبانه مي شوند.

   ب) زمان بارداري: استعمال دخانيات توسط هر يک از والدين با بروز بالاتر تمام سرطانهاي کودکي بويژه لوسمي، لنفوم همراه است.

   ج) بزرگسالان: اطرافيان فرد سيگاري 30% بيشتر از افراد عادي، خطر ابتلا به بيماري هاي ايسکميک قلبي و سکته قلبي را دارند. همچنين 3/1 موارد سرطان ريه در غير سيگاريها در اطرافيان افراد سيگاري مشاهده گرديده است.

   د) جنيـن: خطـر سنـدرم مـرگ ناگهانـي نـوزاد در زنـان باردار سيگـاري افزايش يافته که اگر والدين هر دو سيگاري باشند، اين خطر دو برابر مي شود.

   با عنايت به دلايل مورد اشاره فوق و همچنين ساير خطرات و مضرات سيگار به منظور کاهش اثرات سوء و زيانبار استعمال دخانيات، هر ساله از 5 خرداد لغايت 11 خرداد به عنوان هفته بدون دخانيات نام گذاري شده است.