۴ پيامد ثروت نامشروع از منظر امام هادي(ع)

خراسان - مورخ یکشنبه 1391/02/31 شماره انتشار 18123

حجت الاسلام دکترمحمدرضا جواهري عضو هيئت علمي دانشگاه فردوسي

پيروان اهل بيت(ع) بايد با رفتار و گفتار اهل بيت آشنا شوند و در زندگاني خويش اهل بيت(ع) را اسوه عملي قرار دهند تا در دنيا و آخرت به سعادت برسند. «زندگاني اقتصادي» امامان عليهمالسلام بهترين راه توسعه و رشد اقتصادي است. آنان الگوهاي عالي «جهاد اقتصادي»اند. احاديث عترت و اهل بيت(ع) سرمايه بينظيري براي درک جهاد اقتصادي و پيشرفت و ترقي اقتصادي است. بايد اصول و سرفصلهاي اقتصاد برتر و پايههاي استقلال اقتصادي و خودکفايي مسلمانان در جهان بشري را از معارف اهل بيت (ع) دريافت و به آن عمل کرد. احکام الهي حدود و مرزهاي ثروت حلال و حرام را از يکديگر نشان داده است. بهره بردن از عقل سليم و دلايل عقلي خردمندان مومن و مجتهد نيز در تشخيص حلال و حرام شرعي در زمانها و مکانهاي متفاوت راهگشا و لازم است. آلودگي به «مال حرام» و ثروت نامشروع، زيانهاي بزرگ و خطرناکي به همراه دارد؛ به گونهاي که برخي زيانها هيچ گاه جبران نميشود. زيربناي «فساد اقتصادي» کسبهاي حرام و از بين رفتن يا کم شدن قبح و زشتي حرامخواري است. «مال حرام» عامل انحرافات اخلاقي و ناکاميهاي فراوان است که مانع از رشد و توسعه اقتصادي فردي و اجتماعي ميشود و در واقع محور ناکارآمدي اقتصادي است. مفسدان اقتصادي افرادي اندکه بيپروا مال حرام کسب ميکنند و حرامخوارانياند که بيشرمانه، آشکار و پنهان از ثروت نامشروع ارتزاق ميکنند و خير و برکت را از بين ميبرند.

در سخنان امام دهم امام عليالنقيالهادي عليهالسلام، آثار منفي و پيامدهاي زشت کسب «مال حرام» بيان شده است. تامل درباره زيانهاي کسب مال حرام که در سخنان امام هادي عليهالسلام با داوود صرمي نهفته است، پيروان اهل بيت عليهمالسلام را از کسب مال حرام و ثروت نامشروع باز ميدارد. داوود صرمي از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادي عليهمالسلام بوده است. (قاموس الرجال، ج۴، ص۲۴۵).

او گفته است که امام هادي عليهالسلام فرمودند: يا داوود! انّ الحرام لا ينمي، و ان نميلا يبارک له فيه، و ما انفقه لم يوجر عليه، و ما خَلَّفَهُ کان زاده الي النار. (الکافي، ج۵، ص۱۲۵* وسائل الشيعه، ج۱۲، ص۵۳)؛ اي داوود! حرام رشد و فزوني ندارد، و اگر هم داشته باشد برکت ندارد، و آن چه از حرام انفاق ميشود پاداش ندارد، و آن چه از حرام پس از انسان باقي ميماند، زاد و توشه آتش جهنم او خواهد بود. مال حرام فزوني و افزايش و رشد ندارد. کسب ثروت نامشروع هرگز زمينهساز افزايش مال پايدار و مطلوب براي صاحبانش نخواهد شد. رشد و افزايش معقول مال و ثروت، آرامش، اقتصاد سالم، سودمندي، بهداشت رواني سالم و ... معلول مال حلال و ثروت پاک است و اينها هيچ گاه با حرامخواري محقق نميشود. راغباصفهاني در تعريف برکت نوشته است: برکت ثبوت خير الهي در شيء است. (المفردات، ص۴۴)؛ مال حرام اگر باعث فراواني و افزايش شود، برکت نخواهد داشت و هرگز خير الهي در آن نخواهد بود. سعادت و خوشبختي در برکت مال است و در مال حرام حتي اگر زياد باشد، برکت نيست. «برکت» به مال انسان سودمندي و کارآمدي ميدهد. توسعه حقيقي و برتري واقعي و تکامل معنوي در برکت است و برکت تنها در مال حلال است. صدقه و انفاق و تعاون مالي، تنها از مال حلال ارزش و پاداش الهي دارد. کمک مالي و مواسات از ثروت حلال و مشروع، هم نياز ديگران را به درستي تامين و گرفتاريهاي آنان را برطرف ميکند و هم براي آنان خير دارد و هم براي انفاق کننده اجر و پاداش دارد و در دنيا باعث وفور نعمت و در آخرت موجب برخورداري از نعمتهاي بيپايان الهي ميشود. انجام کار خير با مال حلال اجر دارد و با مال حرام هيچ پاداشي ندارد. ثروت حرام سرمايهداران حرامخوار، توشه آنان براي آتش جهنم خواهد شد. مال حرامي که از آدمي پس از مرگش باقي ميماند، بهره آن را ورثه ميبرند و وزرو و بالش براي اوست. ثروت روي هم انباشته شده از راه حرام هيچ سودي در دنيا و آخرت براي انسان ندارد. کسب مال حرام حاصل نافرماني از دستورات الهي، رسول اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) است و اثر گناهان فراواني است که عقاب و عذاب الهي آن در شب اول قبر و عالم برزخ و در آخرت آدمي را فرا ميگيرد.