به گزارش مفدا مشهد، دومین جلسه از سلسله جلسات موضوعی خانه گفت و گو با موضوع علل انزوای نخبگان در جامعه به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد روز یکشنبه ۱۷ مرداد با حضور دکتر کرمانی جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دکتر فریدحسینی روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد.
در ابتدا دکتر کرمانی درباب دلایل نادیده گرفته شدن نخبگان در جامعه و به تبع آن انزوا و مهاجرت آنها گفت: باتوجه به ابعاد وسیع این موضوع و چیزی که به عنوان انزوا در نخبگان در جامعه مدرن به خصوص در جامعه درحال توسعه وضعیت بغرنج تلقی میشود و نخبگان نقش واسطه بین ساختارهای حاکمیتی با مردمان را ایفا میکنند و مطلوبیت و نیاز مردمان را به ساختارهای حاکمیتی منتقل کرده و متقابلا برنامه ها و تصمیمات و اقدامات حاکمان را به مردم میرسانند، به همین دلیل نقش مهمی در رسانه دارند.

این نخبگان اگر از یک جایی احساس کنند مفاهمه ای که بین مردم و حاکمان باید باشد دچار خدشه شده است وشفافیت از بین رفته است درجاتی از دلسردی و ناامیدی و درکل انزوا را نشان میدهند و این مساله با وجود اینکه رابطه مستقیمی با مهاجرت ندارد اما میتواند در صورت وجود دلایل دیگر مقدمه ای برای مهاجرت نخبگان گردد.

وی خاطر نشان کرد: باوجود اینکه مهاجرت گروه های پیشرو ممکن است کاستی یا نقصان برای ایجاد ظرفیت های موردنیاز برای توسعه کشور را به همراه داشته باشد اما در مقایسه با کشور های دیگر درحال توسعه مانند چین و روسیه و ترکیه و... در فرستادن مهاجر رتبه چندان بالایی ندارد اما از آنجایی که این گروه های نخبگان در رسانه ها حضور فعالی دارند مشکلات و مسائل خود را پررنگ تر نشان میدهند و تمایل به مهاجرت خود را بیشتر به نمایش میگذارند .
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد درمورد ویژگی های جوامعی که نخبگان به انزوا کشیده میشوند بیان کرد: بخشی از این داستان به یک بازی کلان تر تعلق میگیرد که ما در مناسبات نظام بین المللی در آن قرار میگیریم طوری که سیستم استعمار کلاسیک و حتی نو در آن پاسخ گو نبوده و اکنون به ما مسئولیت ظریفی از طریق رسانه ها داده شده که  در جایگاه ضعیف تری قرار داریم و باید از آن گریز کنیم که این موارد زیرساخت استعمار پسامدرن را شکل میدهد .
دکتر کرمانی افزود: اگر آگاهی جامعه را نسبت به این بازی کلانی که به ما این القا را میکند که چیزی که خوب است ذاتا خصیصه غرب است، حتی در بهترین شرایط هم در کشور های شرقی به گونه ای  است که نخبه دوست دارد به غرب مهاجرت کند.

در ادامه جلسه دکتر فریدحسینی به سوال دلایل روانشناختی انزوا و تاثیر آن روی نبوغ افراد چیست، چنین پاسخ داد: وقتی فرد به شبکه اجتماعی اطرافش احساس تعلق نداشته باشد و با وجود ارتباطات اجتماعی بازهم احساس تنهایی کند طوری که منجر به کناره گیری از اجتماع و فقدان روابط معنی دار و لذت بخش با دیگران شده و فعالیت های انفرادی را ترجیح دهد دچار انزوا شده است که میتواند دلایل روانشناختی و اجتماعی زیادی داشته باشد و از دلایل روانشناختی آن میتوان افسردگی را نام برد که بیماری شایع قرن ۲۱ است
دکتر فرید افزود: دلایل انزوا به معنای تعریف شده میتواند ضعف احساس صمیمیت و فقدان روابط صمیمی و معنی دار، عدم اعتماد به دیگران باشد که متعاقب از تربیت خانوادگی و شخصیت فرد و شکاف اجتماعی و طبقاتی است. فقدان صمیمیت به شما اجازه نمیدهد دیگران به شما نزدیک شوند و درمورد شما بدانند و یکی از دلایل دیگر این موضوع عدم اعتماد به نفس فرد است.
وی اشاره کرد: عقل سلیم میگوید که نخبگان نیز میتوانند مستعد این انزوا باشند چرا که همیشه از بقیه افراد جدا شده اند که هرچند در جهت مثبت بوده ولی بازهم در تنظیم میزان صمیمیت آنها با دیگران و تنظیم میزان توقع آنها از دیگران تاثیر منفی دارد. همچنین نپذیرفتن خود واقعی و احساس فاصله از خود ایده آل و علاقمندی ها و آرزوهای یک نخبه میتواند باعث کاهش اعتماد به نفس و در نتیجه انزوای نخبه گردد.
این روانپزشک تاکید کرد که این موارد باعث عدم خود شکوفایی شده و نخبگان تصور میکنند که با مهاجرت میتوانند آن را جبران کنند در صورتی که مهاجرت به دلیل غریبه بودن افراد جامعه مقصد و احساس غربت فرد، این مشکل را شدیدتر کرده و از طرفی چون در جوامع غربی کارگروهی بسیار مورد توجه است این نخبگان مستعد شکست و عدم موفقیت بعد از مهاجرت هستند.

دکتر کرمانی در جمع بندی نهایی خود به چند مورد از خصوصیت های جامعه ای که میتواند از این مشکلات جلوگیری کند اشاره کرد از جمله:
۱- اصلی ترین چیزی که مساله شمارا در یک جامعه ایجاد میکند و امید میرود این مساله توسط نخبگان هم شناسایی شده باشد ثبات در فرایند توسعه است نه تندی و کندی این مساله در مناسبت های مختلف از جمله انتخابات زیرا در این صورت فرد میتواند  آینده خود را پیش بینی و برای آن برنامه ریزی کند
۲-مشروعیت بخشی و میدان دادن به عرصه های عمومی سرشار از گفتگو در جامعه طوری که مردم فرض کنند در کنار درگیری های دیگر باهم گفت و گو داشته باشند.
۳-ویترین سازی و ارزش دادن بیشتر به نخبگان به خصوص قشر جوان و تشویق و قدردانی از زحمات آنها تا اجازه ندهیم فرصتی برای استعمارگران بوجود آید که آنهارا مورد تمسخر و نقد قرار دهند.
۴-نفس مهاجرت فرایندی بسیار سازنده است لذا جامعه نباید به ترغیب عدم مهاجرت بپردازد بلکه باید برای زمینه سازی برای بازگشت مهاجران و استفاده از ظرفیت های علمی فراگرفته شده آن ها بپردازد.
در ادامه دکتر فرید حسینی در جمع بندی نهایی درباره تاثیر توجه به نخبگان در ترییت نسل بعدی گفت: سواد روانشناختی در والدین و مسئولیت خطیر آنها در شناسایی و حل مشکلات روانشناختی فرزندان بسیار مهم است و عدم تمرکز بر حیطه های سلامت روان و تمرکز صرف به دستاورد های نخبگان و جوانان بسیار مضر است و دراین میان نقش تشکل های دانشجویی، کارگاه های مشاوره ای و آموزش های خاص میتواند بر سلامت این نخبگان و آینده فرزند پروری بسیار مهم است.

دکتر فرید همچنین بیان کرد: سواد روانشناختی در والدین و مسئولیت خطیر آنها در شناسایی و حل مشکلات روانشناختی فرزندان بسیار مهم است و عدم تمرکز بر حیطه های سلامت روان و تمرکز صرف به دستاورد های نخبگان و جوانان بسیار مضر است و دراین میان نقش تشکل های دانشجویی، کارگاه های مشاوره ای و آموزش های خاص میتواند بر سلامت این نخبگان و آینده فرزند پروری بسیار مهم است.

خبرنگار: فائزه صدقی